D'Nimm - De Pluriel
| Et gëtt e puer Méiglechkeeten, fir de Pluriel auszedrécken: | Plusieurs marques de pluriel sont possibles: |
1) D’Endung -en
2) D’Endung -er
3) Ouni Endung
4) De Vokal ännert (Infigéierung)
5) Franséisch Wierder
6) Verschiddenes (Assimilatioun, zwou Méiglechkeeten, -chen, d’Endung -s …)
7) Exercicer
 bal nëmme beimännlechen a weibleche Wierder: | presque seulement chez des noms masculins et féminins: |
männlech:
een Auto (m.) ➜ dräi Autoen
en Dokter (m.) ➜ dräi Dokteren
en Handy (m.) ➜ vill Handyen
e Radio (m.) ➜ dräi Radioen
weiblech:
eng Auer (w.) ➜ vill Aueren (montre)
eng Bank (w.) ➜ fënnef Banken
eng Bomi (w.) ➜ dräi Bomien (grand-mère)
eng Buerg (w.) ➜ vill Buergen
eng Blumm (w.) ➜ vill Blummen
eng Dauf (w.) ➜ dräi Dauwen
eng Fra (w.) ➜ dräi Fraen (femme)
eng Strooss (w.) ➜ zwou Stroossen (rue)
Rar bei sächleche Wierder:
en A (s.) ➜ vill Aen (oeil)
en Déier (s.) ➜ vill Déieren (animal)
en Ouer (s.) ➜ vill Oueren (oreille)
2 -er
| bei männlechen a virun allem sächleche Wierder: | chez des noms masculins et surtout neutres: |
e Bett (s.) ➜ vill Better (lit)
e Briet (s.) ➜ dräi Brieder (planche)
e Beispill (s.) ➜ fënnef Beispiller (exemple)
een Heft (s.) ➜ dräi Hefter (cahier)
e Gesiicht (s.) ➜ vill Gesiichter (visage)
e Gesetz (s.) ➜ dräi Gesetzer (loi)
e Seel (s.) ➜ dräi Seeler (corde)
e Stéck (s.) ➜ vill Stécker (morceau)
en Dësch (m.) ➜ dräi Dëscher (table)
e Bësch (m.) ➜ vill Bëscher (forêt)
e Bierg (m.) ➜ vill Bierger (montagne)
| Näischt ännert: | Rien ne change: (sans marque) |
männlech:
en Awunner (m.) ➜ vill Awunner (citoyen)
e Bierger (m.) ➜ vill Bierger (citoyen)
en Escher (m.) ➜ vill Escher (habitant d’Esch)
e Feeler ➜ vill Feeler (erreur)
ee Fësch (m.) ➜ dräi Fësch (poisson)
en Italieener (m.) ➜ vill Italieener
e Keefer (m.) ➜ vill Keefer (acheteur)
e Lëtzebuerger (m.) ➜ vill Lëtzebuerger
e Schong (m.) ➜ vill Schong (chaussure)
e Vertrieder (m.) ➜ vill Vertrieder (représentant)
e Bedreiwer (m.) ➜ vill Bedreiwer (gérant)
e Posten (m.) ➜ vill Posten (un poste / a job)
e Politiker (m.) ➜ vill Politiker (politicien)
e Spiller (m.) ➜ vill Spiller (joueur)
e Sportler (m.) ➜ vill Sportler
en Amerikaner ➜ dräi Amerikaner
en Europäer ➜ vill Europäer
e Gewerkschaftler ➜ vill Gewerkschaftler
e Schëfflenger ➜ vill Schëfflenger
e Péitenger ➜ vill Péitenger
en Ettelbrécker ➜ vill Ettelbrécker
e Verspriechen ➜ vill Verspriechen
e Fuerscher ➜ vill Fuerscher
e Géigner ➜ vill Géigner
weiblech:
eng Decken (w.) ➜ dräi Decken (couverture)
eng Kichen (w.) ➜ fënnef Kichen (cuisine)
eng Strëmp (w.) ➜ vill Strëmp (chaussette)
sächlech:
e Been (s.) ➜ aacht Been (jambe)
ee Këssen (s.) ➜ dräi Këssen (coussin)
e Paërd (s.) ➜ vill Päerd (cheval)
Opgepasst:
Hie kënnt aus engem gudden Haus. (kee Pluriel méiglech = il est issu d’une famille respectée)
männlech a weiblech:
en Ananas ➜ dräi Ananas
eng Ananas ➜ dräi Ananas
männlech a sächlech:
e schéinen / e schéint Turnéier ➜ dräi schéin Turnéier
e schéine(n) / schéint Wopen ➜ dräi schéi Wopen
weiblech a sächlech:
eng / e Buedzëmmer ➜ dräi Buedzëmmer
eng / e Klassebescht ➜ dräi Klassebescht
eng / e Läinzeechen / Leenzeechen ➜ dräi Läinzeechen / Leenzeechen
4 De Vokal ännert (Infigéierung / Infigierung)
| De Vokal ännert heiansdo bei meeschtens monosyllabesche Wierder: | Changement vocalique parfois chez des noms surtout monosyllabiques: |
e Bam ➜ dräi Beem (arbre)
e Rot ➜ vill Réit (conseil)
eng Kou ➜ vill Kéi (vache)
e Stull ➜ vill Still (chaise)
a: ➜
e Bam (m.) ➜ dräi Beem (arbre)
en Dag (m.) ➜ dräi Deeg (jour)
en Dram (m.) ➜ vill Dreem (rêve)
e Fall (m.) ➜ vill Fäll (cas)
e Kapp (m.) ➜ vill Käpp (tête)
e Gaart (m.) ➜ vill Gäert (jardin)
e Maart (m.) ➜ vill Mäert (marché)
e Schaf ➜ fënnef Schief (armoire)
e Mantel (m.) ➜ vill Mäntel (manteau)
e Gaascht (m.) ➜ vill Gäscht (hôte)
eng Panz (w.) ➜ vill Pänz (panse)
e Schwanz (m.) ➜ vill Schwänz (queue)
au: ➜
eng Laus ➜ vill Lais (pou)
eng Maus ➜ dräi Mais (souris)
o: ➜
en Drot (m.) ➜ vill Dréit (fil en métal)
e Rot (m.) ➜ vill Réit (conseil)
e Rotschlo (m.) ➜ vill Rotschléi (conseil)
e Stot (m.) ➜ vill Stéit (ménage)
e Won (m.) ➜ dräi Ween (voiture)
en Nol (m.) ➜ vill Neel (clou)
Mä: eng Nol (w.) ➜ vill Nolen (aiguille [d’un conifère]; aiguille [à coudre])
e Sprong (m.) ➜ dräi Spréng (saut)
ou: ➜
e Bou (m.) ➜ dräi Béi (arc)
e Fouss (m.) ➜ zwee Féiss (pied)
e Mount (m.) ➜ zwielef Méint (mois)
eng Flou (w.) ➜ vill Fléi (puce)
eng Kou (w.) ➜ dräi Kéi (vache)
u: ➜
e Brudder (m-) ➜ vill Bridder (frr)
e Fuuss (m.) ➜ dräi Fiiss (renard)
en Hutt (m.) ➜ vill Hitt (chapeau)
en Numm (m.) ➜ vill Nimm (nom)
e Stull (m.) ➜ vill Still (chaise)
e Plou (m.) ➜ dräi Pléi (charrue)
e Coup ➜ vill Ki (beaucoup de coups)
e Vugel ➜ fënnef Vigel (oiseau)
e Versuch ➜ vill Versich (essai)
en Zuch ➜ dräi Zich (train)
Mä: e Kuch ➜ vill Kuchen (gâteau)
ue: ➜
e Kuerf (m.) ➜ vill Kierf (corbeille)
cf. och Joshgun Sirajzade: Pluralinfigierung, Infix
Vokalännerung + Endung “er”
e Lach (s.) ➜ vill Lächer (trou)
e Fach (s.) ➜ vill Fächer (casier), (branche [d’enseignement])
ee Blat (s.) ➜ dräi Blieder (feuille)
e Glas (s.) ➜ vill Glieser (verre)
e Rad (s.) ➜ vill Rieder (roue)
e Buch (s.) ➜ fënnef Bicher (livre)
en Haus (s.) ➜ dräi Haiser (maison)
Opgepasst: Hie wunnt fënnef Haus méi uewen an der Strooss.
e Kraut (s.) ➜ vill Kraider (herbe, plante)
e Land (s.) ➜ vill Länner (pays)
en Hong (s.) ➜ vill Hénger (poule)
en Duch (s.) ➜ vill Dicher (serviette, essuie-mains)
en Duerf (s.) ➜ dräi Dierfer (village)
e Wuert (s.) ➜ vill Wierder (mots)
e Mann (m.) ➜ dräi Männer (homme)
| meeschtens mat -en: | généralement avec la marque -en: |
een Timber ➜ dräi Timberen
ee Bijou ➜ dräi Bijouen
ee Camion ➜ dräi Camionen
e Client ➜ vill Clienten
eng Grande-Surface ➜ vill Grande-Surfacen
en Don ➜ vill Donen
e Pompjee ➜ vill Pompjeeën
e Fait ➜ vill Faiten
En Appartement (prononcé comme en français: \a.paʁ.tə.mɑ̃\ ) ➜ dräi Appartementen
mä: dräi Appartementer, fënnef Renseignementer
| Opgepasst op d’Assimilatiounen: nd ➜ nn; ld ➜ ll; mp ➜ mm | Attention aux assimilations: nd ➜ nn; ld ➜ ll; mp ➜ mm |
ee Kand ➜ dräi Kanner (trois enfants)
een Zant ➜ vill Zänn (beaucoup de dents)
en Hond ➜ vill Hënn / Honn (beaucoup de chiens)
e Frënd ➜ vill Frënn (beaucoup d’amis)
ee Bild ➜ vill Biller (beaucoup d’images)
ee Kamp ➜ vill Kämm (beaucoup de peignes)
| Numm + chen: | Nom + diminutif ‘chen’: |
männlech:
ee Kichelchen ➜ dräi Kichelcher (trois biscuits)
e Puppelchen ➜ dräi Puppelcher (trois bébés)
ee Schantjen ➜ dräi Schantercher (trois chantiers)
weiblech:
eng Maischen ➜ dräi Maisercher (petite souris)
sächlech:
ee Meedchen ➜ dräi Meedercher (trois filles)
e Bréitchen ➜ dräi Bréidercher (trois petits pains)
| Zwou Méiglechkeeten: | Deux possibilités: |
en Adjektiv ➜ vill Adjektiven, vill Adjektiver
e Bic ➜ vill Bicken, vill Bicker
e Bus ➜ vill Bussen, vill Busser
en Haus (s.) ➜ dräi Haiser (maison)
Opgepasst: Hie wunnt fënnef Haus méi uewen an der Strooss.
e Versuch ➜ vill Versich (tentative)
e Versuch ➜ d’Wäerter baséieren op Versucher mat Zellkulturen (Source: LOD.lu, August 2022)
| Aner Kuriositéiten: | Autres curiosités: |
▷ Opgepasst:
ee Steen ➜ dräi Steng (trois pierres)
ee Risiko ➜ vill Risiken (beaucoup de risques)
eng Piisch ➜ vill Pijen (pêche)
▷ Verduebelt Plurielsendungen:
e Paparazzo ➜ vill Paparazzien, amplaz vun: Paparazzoen
e Spaghetto ➜ vill Spaghettien, amplaz vun: Spaghettoen, cf. och: eng gutt Spag(h)etti
Mä: e Limoncello ➜ dräi Limoncelloen
▷ den -s bei englesche Wierder:
en Highlight ➜ vill Highlights (Highlighter)
e Link ➜ vill Links (oder vill Linken)
▷ Wierder, déi et nëmmen am Pluriel gëtt:
d’Elteren (parents), d’Käschten (frais), d’Leit (les gens)
▷ Wierder, déi et nëmmen am Singulier gëtt:
d’Waasser, de Botter, d’Keelt, d’Eisen, d’Geméis, d’Polizei, d’Gemeckers
1. Haus: Gesäis du déi dräi Haiser?
2. Fësch: Ëss du gär déi sechs Fësch?
3. Zuch: Héiers du déi vill Zich?
4. Affekot: Kenns du déi fënnef Affekoten?
5. Kand: Hues du vill Kanner?
6. Dommheet: Ziel net esou vill Dommheeten!
Aner Exercicer:
★ Exercice Nr.1: weiblech, männlech, sächlech, pluriel
★ Exercice Nr.2: -en, -er … ?
★ Test mat FORMS
Material dozou:
★ Wikipedia (Méizuel)
★ François Schanen (2004): Parlons luxembourgeois (Buecher.de)
★ Land.lu – Schanen (3/2015): De Pluriel vu franséische Wierder
★ Land.lu – Schanen (10/11/2006): Ongebännegt Allomorphie bis
★ Land.lu – Schanen (14/6/2006): Ongebännegt Allomorphie
★ Land.lu – Reisdoerfer (3/11/2006): Remarques sur la grammaire de la langue luxembourgeoise
★ Mein-Deutschbuch.de: Pluralbildung im Deutschen
★ Buchstaben.com: kreative Plural-Bildung
– Joshgun Sirajzade (2013, Säit 99-107): Das luxemburgischsprachige Oeuvre von Michel Rodange (1827-1876)
– Schanen François (2004): Parlons luxembourgeois
– Lëtzebuergesch léiere mat Mp3 – VDL.lu (2008)
Tableau
| Männlech | Weiblech | Sächlech | Pluriel | |
|---|---|---|---|---|
| Nominativ / Akkusativ | de/den | d’ | d’ | d’ |
| Dativ | dem | der | dem | de/den |
Tableau
| Männlech | Weiblech | Sächlech | Pluriel |
|---|---|---|---|
| de/den | d’ | d’ | d’ |
| dem | der | dem | de/den |
Beispiller
Opgepasst: am geschwatene Lëtzebuergesch gëtt déi dacks duerch di ersat.
Exercicer
Lien vers LearningApps.org