1) Firwat ass de Genre wichteg?
2) D’Endung
3) männlech
4) weiblech
5) sächlech
6) Zesummegesate Wierder
7) Zwee Genren
8) Diminutivsuffixen: -chen …
9) Ënnerscheeder: Lëtzebuergesch / Däitsch
10) De Genre vun nominaliséierten Adjektiver a Verben
11) Exercicer

1 Firwat ass de Genre wichteg?
(Pourquoi le genre est-il important?)

➤ Artikelen:

en Hond / den Hond (m.) (un chien / le chien – a dog / the dog)

eng Fra / d’Fra (w.) (une femme / la femme – a woman / the woman)

en Haus / d’Haus (s.) (une maison / la maison – a house / the house)

➤ Pluriel: dräi Autoen (m.), dräi Fraen (w.), dräi Hefter (s.)

➤ Adjektiv: en neien Auto (m.), eng nei Auer (w.), en neit Heft (s.) (cahier)

➤ Direktioun:

Ech ginn an den Theater (m.). Ech ginn an d’Schoul (w.).
Ech ginn an d’Zëmmer (s.).

➤ Positioun:

Ech sinn an dem (=am) Theater. Ech sinn an der Schoul.
Ech sinn an dem (=am) Zëmmer.

cf.: Am Däitsche si

– 46% vun de Wierder weiblech

– 34% vun de Wierder männlech

– 20% vun de Wierder sächlech

▲   ▼

2 D’Endung
(La terminaison)

▲   ▼

3 männlech / masculin

➤ Suffixen:

de Sekretär, de Millionär, de Kommissär
de Passage, den Triage, de Vernissage
de Student, de President
den Hunneg, den Esseg
de Politiker, den Techniker, den Informatiker
den Topert (l’idiot), den Driibsert
den Tozert, w: eng Toz
den Amateur, den Ingenieur
de Polizist, de Kapitalist, den Optimist
den Telefon, de Megafon, de Babyfon
den Auto, de Kino, de Büro
de Motor, den Emulator, de Prior, de Rollator
de Feminismus, de Kapitalismus
den Zentrum, den Datum, den Album
de Wuesstum, de Räichtum

den Auto, den Zuch, de Bus, de Vëlo …
Mä: eng Camionnette

de Méindeg, den Dënschdeg …
de Mäerz, den Abrëll …
de Moien, de Mëtten, den Nomëtten, den Owend
Mä: d’Nuecht

den Norden, de Süden, den Osten, de Westen

de Reen, de Schnéi, de Wand, den Niwwel, de Stuerm
Mä: d’Wollek (w.)

en Audi, e BMW, e Mercedes, e VW 🡸 cf. en Auto (m.), en Automobill (m.)

Mä: e Ferrari / eng Ferrari ; e Jeep (rar) / eng Jeep, seng Porsche / säi Porsche, eng Renault Alpine

den Alkohol, de Wäin, de Jus, de Schampes, de Béier
Mä: eng Drëpp (w.), d’Waasser (s.)

den Dollar, den Euro, de Rubel, de Peso
Mä: d’Pond

den A, de B, den C, den D, den Z
Mä: d’A = sächlech (l’oeil)

▲   ▼

4 weiblech / féminin

➤ Suffixen:

d’Aarbecht (le travail), d’Gewunnecht (l’habitude), d’Heemecht (la patrie)
d’Fotell, d’Poubelle
d’Bäckerei (la boulangerie), d’Metzlerei
eng Toilette, eng Zigarett, eng Forschett, eng Camionnette, eng Baguette
d’Existenz, d’Differenz
d’Buergermeeschtesch (la maire), d’Ministesch
d’Schéinheet (la beauté), d’Fräiheet
d’Studentin, d’Frëndin (la copine),
d’Invitatioun, d’Relioun, d’Regioun
d’Universitéit, d’Qualitéit
d’Opmierksamkeet (l’attention),d’Klengegkeet
d’Wëssenschaft (la science), d’Gesellschaft(la société)
d’Heizung (le radiateur), d’Rechnung (l’addition)
d’Politik, d’Mathematik
d’Natur, d’Kultur, d’Temperatur
d’Hëtzt, d’Kränkt, d’Dréchent

eng Dänn, eng Rous, eng Palm, eng Bier, eng Banann, eng Drauf

Mä: de Bam (m.)
➜ en Apel, en Äppelbam = männlech

eng Dräi, eng Eelef, eng Zwanzeg

▲   ▼

5 sächlech / neutre

➤ Suffixen:

e Medikament, en Argument, en Instrument
en Dokument, en Experiment
e Gesiicht, e Geriicht, e Liicht

sächlech + männlech: en Theema, e Klima, en Drama

➤ Den Zirkumfix Ge- …. + s:

d’Gebläers, d’Geméis, d’Gedrénks (les légumes, les boissons), d’Gestreits (les disputes)

rechnen – d’Rechnen (Hien ass net gutt am Rechnen.)
gutt – Hie gleeft un dat Gutt an all Mënsch. (Il a la foi en la bonté qui est en chaque homme.)
schéin – dat Schéint

dat Blot, dat Schwaarzt, dat Gielt
d’Glas, d’Holz, d’Gold
Mä: de Plastik, den Ueleg

Ech gi bei d’Chantal. (s.) / Ech gi bei d’Madame Lopez. (w.)

Ech schwätze mat dem Chantal = mam Chantal. (s.)
Ech schwätze mat der Madame Lopez. (w.)

cf. am Lëtzebuergeschen: dat aarmt Framënsch, dat glécklecht Meedchen
cf. la différence en français entre: Madame et Mademoiselle
cf: den Unterschied im Deutschen zwischen: Frau und Fräulein
cf.: The split into Mrs for married women and Miss for unmarried began during the 17th century (en.Wikipedia.org)
cf.: According to the Royal Academy of the Spanish Language, señora is used to refer to married or widowed women,
while señorita is reserved for single women.

Lëtzebuerg, Frankräich, Russland, Däitschland, Portugal, Brasilien …

– mat Artikel a weiblech(avec article et féminin):
d’Belsch, d’Schwäiz, d’Tierkei

– mat Artikel a männlech (avec article et masculin):
den Iran, den Irak, den Nepal, de Pakistan, de Vietnam

▲   ▼

6 Zesummegesate Wierder:

e Jus (masc.)+ eng Piisch (fém) => de Pijejus (masc.) = jus de pêche

eng Summerpaus (w.), de Véidokter (m.), de Kannersëtz (m.)

➤ Ausname bei Kierzungen:

de Kanddaf 🡸 de *Kanddafsdag (= le mot Dag impose son genre masculin)
de Mëttwoch 🡸 de *Mëttwochsdag (= le mot Dag impose son genre masculin)

▲   ▼

7 Zwee Genren:

➤ Zwee Genren:

(m+s) Eegentum: den Eegentum, d’Eegentum
(m+s) en Theema, e Klima, en Drama
Garage (m+w): de Garage, d’Garage

e Renseignement (s): information (\ʁɑ̃.sɛ.ɲə.mɛnt – cf. Element)
de Renseignement (m): information desk (\ʁɑ̃.sɛɲ.mɑ̃\ ou \ʁɑ̃.sɛ.ɲə.mɑ̃\ – Source: Wiktionary)

Ech ruffen de Renseignement un, fir e Renseignement ze kréien.

en Appartement (s.): e schéint Appartement [mɛnt]
en Appartement (m.): e schéinen Appartement [mɑ̃]

▲   ▼

8 Diminutivsuffixen:

➤ De Verklengerungssuffix -chen:

den Zuch (m.) ➜ den Zichelchen (m.)
en Af (m.) ➜ en Äffchen (m.)
eng Tut (w.) ➜ eng Titchen (w.)
e Päerd (s.) ➜ e Päerdchen (s.)
d’Haus (s.) ➜ d’Haischen (s.)
e Mupp (m.) ➜ e Mippchen (m.)

Mä: eng Mod (w.) ➜ e Meedchen (s.)

➤ D’Verklengerungssuffixen -i an -a:

de Bop (m.) ➜ de Bopi (m.)
de Bop ➜ de Bopa

d’Bom (w.) ➜ d’Bomi (w.)
d’Bom ➜ d’Boma

de Papp ➜ de Pappa
d’Mamm ➜ d’Mamma

▲   ▼

9 Ënnerscheeder Lëtzebuergesch / Däitsch:

◆ Am Däitsche sinn d’Brochzuele sächlech, mä net am Lëtzebuergeschen:

den Drëttel (am Däitschen: das Drittel)
de Fënneftel (am Däitschen: das Fünftel)

◆ Am Däitsche sinn d’Buschtawe sächlech, mä net am Lëtzebuergeschen:

L: den A, de B, den C, den D
D: das A, das B, das C, das D

◆ Aner Ënnerscheeder:

▲   ▼

10 De Genre vun nominaliséierten Adjektiver a Verben

▷ Adjektiv: aarm

deen aarme Jong ➜ deen Aarmen
déi aarm Fra ➜ déi Aarm
dat aarmt Kand ➜ dat Aarmt
déi aarm Leit ➜ déi Aarm

▷ Verb: iessen

iessen:
dat ass e gutt Iessen (n.)

liewen:
hien huet e schéint Liewen (n.)

★ Hei klicke fir méi Informatiounen dozou

▲   ▼

11 Exercicer:

e(n) oder eng ?

1. Gesäis du -1- Haus?

2. Ëss du gär -2- Banann?

3. Héiers du -1- Zuch?

4. Kenns du -3- gudde Restaurant?

5. Hues du -2- Dänn bei dir am Gaart stoen?

Aner Exercicer:

★ Exercice Nr.1: Männlech, weiblech, sächlech?
★ Exercice Nr.2: Männlech, weiblech, sächlech?

Quellen a Material dozou:

● Video: der, die oder das im Deutschen
● Infolux: Autosmarken
● F. Schanen: De Sockel-Genus (15.2.2013)
● F. Schanen: Bon oder mauvais Genre (16.9.2010)

● Languagetool: Wörter mit zwei Geschlechtern

▲